काठमाण्डाै - कोरोनाका कारण रोजगारी र नियमित आम्दानी गुमाएका धेरै परिवार सहयोगको आसमा रहेका पाइएको छ । ९९ प्रतिशतले सरकारबाट सहयोग प्राप्त नगरेको र एक प्रतिशतले जिन्सी सहायता प्राप्त गरेको युनिसेफ नेपालको सहकार्यमा शेयरकाष्ट इनिसियटिभ नेपालले गरेको अध्ययन प्रतिवेदनले देखाएको हो ।

पछिल्लो पटक निषेधाज्ञा सुरु भएयता जेठ महिनाको पहिलो हप्तासम्ममा ५३ प्रतिशत परिवारले रोजगारी र ४० प्रतिशतले रोजगारीका साथै नियमित आम्दानीका अन्य स्रोतहरू गुमाएको सर्वेक्षणले देखाएको छ । अरु प्रदेशको तुलनामा वाग्मती र कर्णाली प्रदेशमा रोजगारी गुमाउनेको प्रतिशत धेरै छ।

कृषि तथा पर्यटन व्यवसायमा काम गर्ने श्रमिक तथा दैनिक ज्यालादारीमा काम गर्नेले रोजगारी तथा नियमित आम्दानी गुमाउनेमा सबैभन्दा धेरै भएको सर्वेक्षणले देखाएको छ । नियमित आम्दानीका स्रोत बन्द हुँदा धेरै बालबालिका र उनीहरूका परिवारका सदस्यको आर्थिक अवस्था खस्किने र गरिबीतर्फ धकेलिने चुनौती देखिएको छ ।

आम्दानी नहुँदा धेरै अभिभावकलाई दैनिक उपभोग्य खाद्यान्न जुटाउन समस्यासँगै पौष्टिक आहार, बालबालिकाको पठनपाठन र अत्यावश्यक खर्चमा समेत कटौती गर्नुपर्ने बाध्यता छ । ७७ जिल्लाका ५ सय ३ वटा पालिका समेटेर झण्डै ३ हजार जना बालबालिकाका अभिभावक माझ सर्वेक्षण गरिएको थियो ।

अघिल्लो वर्ष युनिसेफ नेपालको सहकार्यमा शेयरकाष्ट इनिसियटिभ नेपालले १८ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिका भएका घरपरिवारमा कोरोना महामारीले उत्पन्न गरेको अवस्थाका बारेमा राष्ट्रिय सर्वेक्षण गरेको थियो । सर्वेक्षणमा झण्डै ६ हजारदेखि ७ हजार पाँच सय जना अभिभावकसँग गरिएको अन्तर्वार्तामा जनजीविका, स्वास्थ्य तथा सरसफाइ, बालबालिकाको शिक्षामा पहुँच, बालबालिकाको पोषण, स्वास्थ्योपचार, स्तनपान र गर्भवती महिलाको अवस्था जस्ता विषय समेटिएका थिए ।

सर्वेक्षणले लकडाउनको  पहिलो दुई महीनामा १८ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिका भएका ६० प्रतिशत घरपरिवारले सामाजिक तथा आर्थिक असहजता भोग्नु परेको पाइएको थियो । यो एक वर्षको अवधिमा धेरै परिवारको आर्थिक अवस्थामा सुधार आएपनि ४० प्रतिशत परिवार अझै पनि गरिबीको रेखामुनि धकेलिने अनुमान छ ।

सर्वेक्षणहरूले २० प्रतिशत परिवारले बालबालिकाको खाना मात्रा र छाक घटाएको र ३० प्रतिशत बालबालिकाले मात्रै दूर शिक्षामार्फत पठनपाठनमा सहभागी हुनसकेको देखाएको छ । निम्न आय भएका र सीमान्तकृत समुदायका बालबालिकाले दूर शिक्षाको अवसरबाट वञ्चित हुनु परेको देखिन्छ ।

यद्यपि, लकडाउनको अवधिमा बालश्रमिकको सङ्ख्या निकै घटेको देखिन्छ । लकडाउन अघि ३१ प्रतिशत बालबालिका कुनै न कुनै किसिमको बालश्रममा भएकोमा लकडाउनको अवधिमा ८ प्रतिशतमा घटेको थियो । तर लकडाउन सकिनेबित्तिकै २० प्रतिशत घरधुरीका यी बालबालिका बालश्रममा फर्किसकेका थिए ।​

हेर्नुहाेस् तथ्याङ्क :