वैदेशिक रोजगार बोर्डले विदेशमा रहेका श्रमिकहरूको लागि भनेर फोनमार्फत स्वास्थ्य परामर्श दिन यही चैत १५ गतेदेखि टेलिमेडिसिन सेवा सञ्चालनमा ल्याएको छ ।

विभिन्न गन्तव्य देशमा रहेका नेपाली नागरिकको स्वास्थ्य समस्यामा केही भए पनि मलम लगाऊँ भन्ने उद्देश्यले सञ्चालन गरिएको अनलाइन पद्धतिमा आधारित सेवा हो टेलिमेडिसिन सेवा । 

टेलिमेडिसिन सेवा सञ्चालन  गर्नको लागि वैदेशिक रोजगार बोर्डले वीर अस्पतालसँग सम्झौता गरेका छ । वीर अस्पतालको प्राविधिक सहायता र बोर्डको आर्थिक सहयोगमा यो सेवा सञ्चालन भइरहेको छ ।

यो सेवा लिन चाहने वैदेशिक रोजगारीमा रहनुभएका नेपाली श्रमिकले ९८५१३४५७०१ र ९८५१३४५७०२ यी दुई वटा नम्बरको ह्वाट्सअप, भाइबर अथवा ईमोमामार्फत भिडियो कल गरेर स्वास्थ्य सम्बन्धी परामर्श लिन सक्नुहुन्छ । 

तपाईँहरूले विदेशबाट गर्नुभएको फोन मेडिकल अधिकृतहरूले उठाउनुहुन्छ । फोन रिसिभ गरेर परामर्श गर्नुहुन्छ । यदि मेडिकल अधिकृतले गरेको परामर्शमा चित्त बुझेन भने, अथवा मेडिकल अधिकृतले पनि योभन्दा ठुलो सेवा आवश्यक हुन्छ भन्ने ठान्नुभयो भने हरेक हप्ता शुक्रवार र आइतबार उहाँहरूले विशेषज्ञ सेवाको लागि रिफर गर्नुहुन्छ ।

जस्तै अस्ति पनि ११ जना सेवाग्राहीले फोन गर्नुभएको थियो । तीमध्ये मेडिकल अधिकृतले ईएनटी, मुटुको समस्या र पाचन प्रणालीको समस्या भएका तीन जनालाई विशेषज्ञ डाक्टरको लागि सिफारिस गर्नुभयो । उहाँहरू बहराइन, यूएई र कोरियाबाट हुनुहुन्थ्यो ।

अहिले यो सेवा नेपाली समयअनुसार बिहान १० बजेदेखि बेलुका पाँच बजेसम्म सञ्चालन हुन्छ । अधिकांश हाम्रा गन्तव्य देशहरूमा शुक्रवार र आइतबार सार्वजनिक बिदा हुन्छ । त्यसैले श्रमिकलाई समयको सहजता होस् भनेर नै विशेषज्ञ सेवालाई यी दिन राखेका हौँ ।

यो श्रमिकहरूको स्वास्थ्यको प्रवर्द्धनात्मक सेवा हो । २०६५/६६ सालदेखि वैदेशिक रोजगारीको क्रममा ज्यान गुमाएकाहरूको रेकर्ड हेर्दा १२ हजार पाँच सय जनाको ज्यान गएको छ । तीमध्ये अधिकांशको नसर्ने रोगबाट ज्यान गएको देखिन्छ ।

यस्तै वैदेशिक रोजगारीमा गएका धेरै मानिस विभिन्न कारणले मानसिक स्वास्थ्यको दृष्टिकोणले समेत जोखिममा हुनुहुन्छ । घर परिवार र देशै छाडेर रोजगारी गर्नकै लागि परदेश जाँदा कतिपयको कमजोर भइरहेको हुन्छ । कतिपय अध्ययन अनुसन्धानले पनि यो समस्या भएको देखाएको छ ।

यस्तो समस्या कसलाई भन्ने, आफन्तसँग पनि भन्न नसकिरहेको अवस्था हुन सक्छ । यदि यस्तो समस्या छ भने पनि तपाईँहरूले कल सेन्टरमा फोन गरेर आफ्नो मनको कुरा खुला रूपमा राख्न सक्नुहुन्छ । यो सेवा पूर्णतया गोप्य राखिन्छ । तपाईँलाई कुन सेवा चाहिएको हो त्यही आधारमा परामर्श प्रदान गरिन्छ । परामर्श निःशुल्क हो ।

तपाईँले फोन गर्दा, डाक्टरसँग कुराकानी गर्दा कुनै पनि शुल्क तिर्न पर्दैन । तर चाहिने औषधि, ल्याब लगायतको परीक्षण गर्नु पर्ने भयो भने चाहिँ त्यसबापतको खर्च तपाईँ आफैँले गर्नु पर्ने हुन्छ । तर रिपोर्ट भने फेरि कल सेन्टरमा फोन गरेर वा म्यासेजमार्फत पठाउन सक्नुहुन्छ । मेडिकल अधिकृतहरूले नै रिपोर्ट हेरेर थप के आवश्यकता छ त्यही अनुसार रेफर गर्नुहुन्छ । 

औषधी नेपाली बजारबाटै किन्नुपर्छ 

हामीले परामर्श काठमाण्डौबाट प्रदान गर्छौँ र तपाईँको समस्या अनुसार मेडिकल अधिकृतहरूले औषधी चाहिने भएमा औषधी पनि लेख्नुहुन्छ । तर यहाँबाट डाक्टरहरूले लेख्नुभएको औषधी गन्तव्य देशमा त्यही कम्पनीको नपाउन सक्छ ।

त्यसैले सम्भव हुन्छ भने आफन्तहरूको सहयोगमा कुरियर गरेर यहीबाट पठाउँदा पनि हुन्छ । नेपालबाट कोही तपाईँ भएको ठाउँमा आउँदै हुनुहुन्छ भने उनीहरूलाई ल्याइदेऊ न भन्दा पनि हुन्छ । 

मुख्यतया: हामीले यो सेवा नसर्ने रोगको सन्दर्भमा दीर्घकालीन केही सहयोग पुर्‍याउन सकिन्छ कि भन्ने हो । तत्काल अस्पताल लग्नु पर्ने  अवस्थाका लागि भन्दा पनि दीर्घकालीन रोग वा समस्याका लागि यो परामर्श तपाईँका लागि उपयोगी हुने छ भन्ने बोर्डले विश्वास लिएको छ ।

यस्तै मानसिक स्वास्थ्यको लागि पनि यो टेलिमेडिसिन सेवा प्रभावकारी हुन्छ भन्ने हामीले अपेक्षा लिएका छौँ । 

विशेषज्ञ सेवाका लागि

तपाईँले मेडिकल अधिकृतको परामर्श लिइसकेपछि थप विशेषज्ञ सेवा आवश्यक भएमा मेडिकल अधिकृतहरूले कुन डाक्टरलाई देखाउन पर्छ र उहाँहरू टेलिफोनमा कहिले उपलब्ध हुनुहुन्छ भनेर विशेषज्ञ डाक्टरको समय भनिदिनुहुन्छ ।

जस्तो आइतबार साढे एघार बजे मुटु रोगको विशेषज्ञ डाक्टर आउनुहुन्छ भने मुटु रोग सम्बन्धमा थप परामर्श आवश्यक परेका श्रमिकहरूलाई यसबारे जानकारी दिनुहुन्छ ।

तपाईँहरूले यही समयमा फोन गर्नुपर्छ अहिले हामीले वीर अस्पतालको समन्वयमा जुन विशेषज्ञ चाहिन्छ, चाहिएको विशेषज्ञ डाक्टरलाई मात्रै क्याबिनमा प्रवेश गराइरहेका छौँ । किनभने कतिपय बिरामीको कुरा गोप्य पनि हुन सक्छन् । 

फोन व्यस्त हुनसक्छ तर नउठ्ने हुँदैन 

टेलिमेडिसिन युनिटमा एक जना मेडिकल अधिकृत हुनुहुन्छ । एक जना हेल्थ असिस्टेन्ट, एक जना नर्स र एक अनमी गरी चार जना जनशक्ति हुनुहुन्छ । उहाँहरूले पालैपालो फोन उठाउनुहुन्छ । कहिले काहीँ फोन व्यस्त हुन सक्छ । तर नउठ्ने भन्ने चाहिँ हुँदैन ।

फोन व्यस्त भयो भने अरू साथीहरूसँग कुराकानी भइरहेको रहेछ भनेर तपाईँहरूले बुझ्नु पर्ने हुन्छ । त्यस्तो बेला बरु म्यासेज गर्ने । हामीले नियमित अनुगमन गरिहरेका छौँ । अर्को कुरा चाहिँ अहिले हामीले फेसबुक म्यासेन्जरबाट सेवा दिएका छैनौँ ।

कतिपय खाडीका देशमा म्यासेन्जर नचल्ने भएर यसो गरिएको हो । त्यसैले दिइएको नम्बरमा उपलब्ध ह्वाट्सएप, भाइवर, इमोबाट भिडियो कल गर्दा तपाईँले भिडियोमार्फत नै आफ्नो समस्या डाक्टरलाई भेटे जसरी नै राख्न पाउनुहुन्छ । 

पहिलो चरणमा हामीले तपाईँहरूको लागि स्वास्थ्य परामर्श मात्रै दिन सकेका छौँ, औषधि दिन सकेका छैनौँ । तर श्रम रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले तयार गरेको टेलिमेडिसिन कार्यविधि २०७९ ले पहिलो चरणमा कुनै संस्थासँग मिलेर सेवा सञ्चालन गर भन्छ । दोस्रो चरणमा गन्तव्य देशमै पुगेर पनि सेवा देऊ भनेको छ ।

यो चरण पूरा भएपछि हामी गन्तव्य देशमै नेपाली श्रमिकको सघन बसाइ भएका क्षेत्रमा पुगेर पनि सेवा दिन्छौँ । यो कार्यक्रमको सफलता कस्तो हुन्छ भन्ने कुराले आगामी कार्यक्रमको तय हुन्छ । पक्कै पनि यो कार्यक्रमको प्रभाव राम्रो पर्नेछ भन्ने मलाई लाग्छ ।

त्यसैले म तपाईँहरूलाई अनुरोध गर्छु कि फोन गरेर सक्दो यो सेवा लिनुहोस् । तपाईँको आफन्त विदेशमा हुनुहुन्छ भने पनि यसबारेमा जानकारी दिनुहोस् । तपाईँहरूका लागि सञ्चालित यो सेवाबाट फाइदा लिनुहोस् । 

(पौडेलसँग कार्यक्रम देश परदेशका लागि गरिएको कुराकानीमा आधारित ।)